Εκπαίδευση και παιδεία

Σ’ αυτό τον κόσμο οι άνθρωποι μπερδεύουν την εκπαίδευση με την παιδεία. Αν και τα δυο προέρχονται απ’ το ρήμα «παιδεύω», στην ουσία πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες. 

Η εκπαίδευση παρέχεται από τα σχολεία και πιστοποιείται με πτυχία, ενώ η παιδεία είναι αποτέλεσμα τόσο του περιβάλλοντος στο οποίο γαλουχήθηκε κάποιος, όσο και προϊόν εσωτερικών ζυμώσεων του εκάστοτε ατόμου.

Η παιδεία είναι αυτή που σου μαθαίνει να ξεχωρίζεις το καλό απ’ το κακό. Σε διδάσκει τι είναι δικαιοσύνη και τι σεβασμός. Απ’ την άλλη, η εκπαίδευση επιτελεί το ρόλο του μορφωτικού αγαθού μέσω του οποίου αποκτάς γνώσεις, που με τη σειρά τους θ’ αποτελέσουν εφόδιο για ένα καλό βιοτικό επίπεδο.

Εκπαίδευση χωρίς παιδεία μοιάζει με δέντρο χωρίς κορμό. Θα συναντήσεις πολλούς ανθρώπους με πτυχία, μα με παιδεία λίγους.

Αν υπήρχε ουσιαστική παιδεία θα υπήρχε σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή. Θα υπήρχε δικαιοσύνη. Ο κόσμος θα έβλεπε όμορφες και άσπρες μέρες. Οι μαύρες και κόκκινες μέρες που ζούμε είναι προϊόν της εκπαίδευσης που χρησιμοποιείται απ’ τους μεγάλους για να χειραγωγήσουν τους λαούς.

Ο άνθρωπος με παιδεία δίνει αξία στην ανθρώπινη ζωή, την τιμά, τη σέβεται και την υπερασπίζεται. Το χέρι του ανθρώπου που έχει γαλουχηθεί με τα ιδανικά της παιδείας δεν οπλίζεται ποτέ για να επιτεθεί.

Σίγουρα η εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας. Χωρίς αυτήν ο πολιτισμός μας δε θα είχε κάνει άλματα. Το πρόβλημα δεν είναι η εκπαίδευση ως μορφωτικό αγαθό, αλλά η έλλειψη της ουσιαστικής παιδείας ως βάση για να στηριχθεί και να ευοδώσει η εκπαίδευση.

Κανένα βιβλίο δεν θα σου διδάξει την παιδεία. Η οικογένειά σου κι η ίδια η ζωή θα στη μάθουν, αρκεί να έχεις τα μάτια και τα αυτιά ανοιχτά να αφουγκραστείς τα γεγονότα γύρω σου.

Δυστυχώς στους τέσσερις μουντούς τοίχους του σχολείου η κριτική σκέψη αντικαθίσταται απ’ την παπαγαλία. Τα παιδιά μαθαίνουν για τις ιδέες της παιδείας χωρίς να μπορούν να τις αντιληφθούν πρακτικά.

Μα πώς θα μάθουμε να φερόμαστε σαν κοινωνικά όντα όταν μεγαλώνουμε σ’ ένα εκπαιδευτικό σύστημα που προάγει την παπαγαλία αντί της κριτικής σκέψης;

Ας οραματιστούμε μια κοινωνία ανθρώπων για ανθρώπους. Μια κοινωνία που χαμογελά συχνότερα, που είναι αισιόδοξη και που δε λειτουργεί τυχοδιωκτικά για άτυπα χαρτιά πιστοποίησης ικανοτήτων.